Korek portugalski to jeden z cenniejszych i cały czas mniej znanych skarbów Portugalii. Portugalia jest nie tylko największym producentem korka na świecie, ale też coraz śmielej robi z korka dobry produkt turystyczny. Zapraszamy do przewodnika, który bierze pod lupę korek z Portugalii – poznajcie dlaczego portugalski korek jest taki wyjątkowy.
W poniższym tekście opisujemy, jak pozyskuje się korek z kory dębu korkowego? Jak wyglądają drzewa korkowe i gdzie je można spotkać w Portugalii? Opowiadamy o procesie produkcji i obróbki korka, ciekawych produktach z korka i wyjaśniamy do czego tak właściwie może służyć portugalski korek?
Osoby zainteresowane zwiedzaniem Portugalii śladami dziedzictwa i przemysłu korkowego znajdą tutaj informacje o lasach korkowych i plantacjach, które można zwiedzić. Dodatkowo pieszmy o fabrykach korka w Portugalii, które organizują zwiedzanie oraz wycieczkach z korkiem w tematyce głównej.
Tekst ten ma inspirować do jeszcze lepszego poznania portugalskiego korka i dziedzictwa Portugalii z nim związanego. Szczególnie, że zwiedzając Lizbonę, Porto lub inne miasta Portugalii natrafić można bardzo często i łatwo na sklepy z różnymi produktami wykonanymi z korka. A portugalska pamiątka wykonana z korka na pewno będzie nam miło przypominać o pięknych wakacjach w tym kraju!
Partnerem tego tekstu jest Fabryka Korka – firma, która specjalizuje się w dostarczaniu na polski rynek portugalskich wyrobów z korka i portugalskiego rękodzieła.
Korek – co to właściwie jest?
Na początek odpowiedzmy sobie na pytanie czym właściwie jest korek? Co to jest korek? Korek to materiał, który jest otrzymywany z kory dębu korkowego (łacińska nazwa Quercus suber). Jest to zatem tkanka roślina, która składa się z martwych komórek, ściśle przylegających do siebie, wypełnionych powietrzem i wysyconych substancją nazywaną suberyną. Tyle z definicji encyklopedycznej pojęcia „korek”.
Jakie właściwości ma korek? Jest to materiał nieprzepuszczalny, utrzymujący się na wodzie, elastyczny, ognioodporny, a dzięki swojej bąbelkowej strukturze ma również właściwości izolacji termicznej i akustycznej. O tym, do czego korek jest wykorzystywany, w jakich gałęziach przemysł i co można zrobić z korka piszemy w dalszej części tekstu.
Sobreiro, czyli dąb korkowy – dziedzictwo narodowe Portugalii
Głównym bohaterem w tym wszystkim jest drzewo, które my znamy pod nazwą dąb korkowy, a Portugalczycy pod nazwami sobreiro, sobro, sobreira lub chaparro (łacińska nazwa to Quercus suber dla osób zainteresowanych).
Dąb korkowy nie jest drzewem wysokim, gdyż może osiągnąć maksymalnie nawet ok. 20 metrów wysokości, jednak ten występujący najczęściej jest o kilka metrów niższy. Dąb korkowy ma pokrzywiony pień, który wraz z wiekiem drzewa (przeważnie dąb korkowy żyje 240-300 lat) coraz bardziej się wygina i garbi. Z wiekiem również dąb korkowy rozrasta się bardziej wszerz, niż na wysokość, dzięki czemu posiada ono bujne i rozłożyste korony.
Liście dębu korkowego są z wierzchu ciemnozielona, a od spodu jasnoszare – mają one przeważnie 5-6 cm długości i owalny kształt. Dąb korkowy daje owoce i są to żołędzie (po portugalsku bolota lub boleta).
Żołędzie dębu korkowego, a czarne świnie iberyjskie
Z owocami dębu korkowego związana jest też ważna kulinarna sprawa, a mianowicie hodowla czarnych świń iberyjskich (porco preto ibérico). Jest to specjalna rasa świń hodowlana w Portugalii i Hiszpanii. Zwierzęta żywią się głównie m.in. żółędziami dębów korkowych, żyją na wolnym wybiegu, a ich mięso charakteryzuje się tym, że jest niezwykle delikatne i w pełni naturalne. Mięso świni iberyjskiej jest jędrniejsze i bardziej soczyste od mięsa tradycyjnej świni. To właśnie z mięsa świń iberyjskich są produkowane tradycyjne szynki portugalskie presunto (poszukajcie w sklepach szynki z etykietą „presunto porco preto” i spróbujcie, jak ona smakuje. Mięso z czarnych świń jest również często podawane w lokalnych portugalskich restauracjach).
Jak rozpoznać dąb korkowy w Portugalii? Najłatwiej będzie nam rozpoznać dęby korkowe po zbiorze kory już, gdyż wtedy pień drzew ma intensywnie rdzawobrązowy kolor w miejscu, gdzie ściągnięto korę korkową. A gdzie rośnie na świecie dąb korkowy? Dąb korkowy spotkamy w środkowo-zachodniej części basenu Morza Śródziemnego, w takich krajach jak Hiszpanii, Algierii, Maroko, Francji, Włoszech, Tunezji i właśnie Portugalia, która jest odpowiedzialna za ponad 50% światowej dostawy korka.
Dąb korkowy drzewem narodowym Portugalii
Co ciekawe: w Portugalii nie można sobie od tak ściąć dębu korkowego. W 2011 roku rząd Portugalii uznał dąb korkow za „drzewo narodowe” (árvore nacional), które jest chronione ustawowo od tego momentu.
Dęby korkowe rosną w skupiskach, swoistych lasach korkowych, nazywanych w Portugalii „montado„.
Montado – lasy korkowe i plantacje korka w Portugalii
Przejdźmy teraz tematów lasów korkowych, które czasami nazywane są plantacjami korka. Nazywane są one po portugalsku „monado„. Gdzie w Portugalii występują lasy korkowe? Najwięcej spotkamy ich w regionie Alentejo (na południe od Lizbony i rzeki Tag), Ribatejo (prowincja na północny-wschód od Lizbony ze stolicą w mieście Santarem) oraz sporadycznie na północy Portugalii. Najważniejszym regionem pod względem występowania lasów korkowych w Portugalii jest zdecydowanie region Alentejo – lasy korkowe zajmują tam łącznie ponad 530.000 hektarów, a w całej Portugalii ponad 740.000 hektarów. Te najpopularniejsze miejsca w Portugalii, gdzie znajdziemy rozległe lasy korkowe to okolice Coruche, Sao Bras de Alportel i Serra de Monchique.
Jak wyglądają lasy korkowe w Portugalii? Przejeżdżając przez Alentejo szybko zobaczymy, że przestrzenie tworzące lasy korkowe to najcześciej ogromne, pofałdowane połacie grunty, które nie przypominają tradycyjnych lasów. Zobaczymy niewysokie drzewa, luźno rozrzucone, o pokręconych pniach i relatywnie bujnych koronach. Średnia gęstość lasów korkowych w Portugalii wynosi 80 drzew na hektar, przy czym mogą one osiągnąć większe zagęszczenie, około 120 drzew nawet. Niewielką część montado wykorzystuje się czasami pod uprawy zboża. Często przestrzeń lasów korkowych zajmują też pastwiska (czasami mogą one zajmować nawet 40% montados).
Jeśli zbiór kory z drzew odbywał się niedawno, to pnie dębów korkowych będą miały jeszcze żywy ceglany kolor. Są to miejsca spokojne, rozległe. Latem często wysuszone trawy i mniejsze krzewy kontrastują kolorami z dębami korkowymi.
Portugalskie montados to swoiste ekosystemy, gdzie występują nie tylko dęby korkowe, ale również inne gatunki drzew (np. oliwki, sosny piniowe, inne gatunki dębów), ziół (lawenda, tymianek, rozmaryn). Dodatkowo florę lasów korkowych uzupełnia fauna, w której występują takie gatunki zwierząt, jak orzeł południowy, orzeł cesarski, lisy, dziki, borsuki, a czasami nawet rysie iberyjskiej.
Korek portugalski – od zbiorów po produkcję. Jak to wygląda?
Prześledźmy teraz drogę od kory korkowej do gotowego produkty z korka portugalskiego. Jak wygląda proces ściągania i obróbki korka w Portugalii?
Co ciekawe: od momentu zasadzenia drzewa korkowego należy czekać 25 lat, by móc pierwszy raz ściągnąć z niego drogocenną korę. Pierwsze korowanie dębu korkowego nie da nam jednak dobrego i wysokogatunkowego korka. Następnie po 9 latach powtarzamy proces korowania. Jednak i ta kora korkowa nie jest jeszcze tym, czego chcemy pod względem jakości i właściwości korka. Dopiero 3. ściągnięcie kory korkowej z drzewa daje nam dobry korek, który jest szeroko wykorzystywany w przemyśle. Zatem od zasadzenia dębu korkowego do pierwszych poważniejszych zysków należy czekać… ok. 43 lat. Jest to zatem pomysł na biznes dla osób cierpliwych.
Planujesz wypożyczyć samochód w Portugalii? Sprawdź dostępne promocje i ceny:
Ściąganie korka z drzewa – misterna i dobrze płatna praca
Na początku musimy zaznaczyć, że ściąganie kory korkowej z drzewa nie niszczy, ani nie zabija drzewa (jeśli oczywiście korek jest zdejmowany w odpowiedni sposób). Ściągana jest tylko obumarła, zewnętrzna warstwa kory korkowej, po czym drzewo regeneruje się i po kilku latach może być znowu użyte do pozyskania drogocennego materiału. Sprawia to, że korek jest materiałem nie tylko ekologicznym, ale również odnawialnym. Dodatkowo zbiórka korka z dębu korkowego sprawia, że drzewa ma większe możliwości pochłaniania dwutlenku węgla z powietrza.
Kiedy trwa zbiór korka w Portugalii? Zbiór korka w Portugalii odbywa się we wczesnych miesiącach letnich, kiedy kora jest jeszcze elastyczna i dość łatwo odspaja się ją pnia drzewa. Ważny jest sam proces zdejmowania kory z drzewa – czynność ta jest zawsze wykonywana ręcznie, a używa się do niej specjalnego małego topora / siekiery, z wydłużonym ostrzem. Jest to zajęcie ciężki, do którego trzeba praktyki i wiedzy, gdyż bardzo ważne jest, by nie uszkodzić samego pnia. Najpierw korę przecina się, a następnie lekko podważa, wsuwa siekierkę i odrywa się większy płat kory. W Portugalii praca ściągaczy korka jest uważana za najlepiej płatną pracę w portugalskim rolnictwie. By jednak dojść do perfekcji w tym zawodzenie potrzeba lat praktyki. Z jednego dębu korkowego doświadczony pracownik może zebrać nawet 40-60 kilo kory. Przedstawia to poniższe wideo.
Korę korkową z drzewa zdejmuje się co 9 lat. Zachowanie tego okresu pomiędzy poszczególnymi zbiorami korka jest konieczne, gdyż kora narasta powoli i na podstawie badań stwierdzono, że okres 9 lat przerwy między zbiorami jest najbardziej optymalny nie tylko dla drzewa, ale również właściwości pozyskiwanego z niego korka.
Co oznaczają cyfry na portugalskich drzewach?
Jeśli przyjrzymy się niektórym drzewom w lasach korkowych, to zobaczymy, że jest na nich namalowana cyfra? Co ona oznacza? W ten sposób jest zaznaczony rok, w którym odbyło się ostatnie korowania. Po ściągnięciu kory z drzewa maluje się na nim ostatnią cyfrę roku, w którym się to odbyło. Na przykład drzewo, z którego ściągnięto korę w 2021 roku będzie miało namalowaną cyfrę 1. Jest to jednocześnie informacja, kiedy może się odbyć następnie ściągniecie kory – w naszym przypadku będzie to rok 2030.
W fabryce korka – przygotowanie i obróbka portugalskiego korka
Następnie zebrane płaty korka są układne w pryzmy. Potem korek jest sprzedawany do fabryk. Ciekawostką jest to, że korek sprzedaje się w specjalnych jednostkach wagi – tzw. arrobach. 1 arroba w Portugalii to obecnie równe 15 kg. Nazwa tej jednostki pochodzi jeszcze z czasów arabskich, od słowa „ar-rub’a„, co oznacza „ćwierć” (kiedyś 1 arroba to było 1/4 kwintala).
W fabryce korek, po wstępnej selekcji, jest najpierw gotowany w wodzie. Proces ten pozwala pozbyć się szkodników i pleśni, a także sprawia, że kora staje się elastyczna i giętka. To w dalszej kolejności pozwala nadać korze korkowej płaski kształt tak pożądany przy dalszym przetwarzaniu.
Kolejnym ważnym etapem produkcji korka jest następna segregacja, którą zajmują się doświadczeni pracownicy. Ocenia się m.in. jakość, grubość, porowatość korka. To właśnie ten etap decyduje często co z danej partii korka zostanie wykonane w przyszłości.
Z najwyższej jakościowo kory specjalna maszyna wycina korki do butelek. Korek gorszej jakości często jest przeznaczany na produkcje podłóg i materiałów budowlanych. Wykorzystywane są nawet odpady z produkcji i pył korkowy. Nic nie może się zmarnować.
Najcenniejsze są portugalskie korki do wina…
Europejski przemysł korkowy produkuje 300 000 ton korka rocznie o wartości 1,5 miliarda euro i zatrudniając 30 000 osób. Korki do wina stanowią 15% wagowego zużycia korka, ale 66% przychodów.
Produkty z korka – co można zrobić z korka?
A co można zrobić z korka? Do czego korek jest używany? Oczywiście najbardziej popularnym i znamy wykorzystaniem korka, jako materiału, jest produkcja korków do wina i tablic korkowych. To jednak nie wszystko. Korek dzięki swoim właściwością ma ogromne i szerokie zastosowanie.
Do czego m.in. zatem portugalski korek jest jeszcze wykorzystywany?
- Granulki korkowe są mieszane z betonem, a taki beton ma niższe przewodnictwo cieplne, niższą gęstość i dobrze absorbuje energię.
- Z korka robi się wypełnienie piłek do baseballu i krykieta.
- Korek wykorzystuje się w instrumentach muzycznych, do łączenie poszczególnych elementów. Jest to szczególnie przydatne w przypadku instrumentów dennych.
- Korek może być wykorzystywany w przemyśle obuwniczym. Jest wykorzystywany wewnątrz butów dla poprawy komfortu i zwiększenie izolacji cieplnej.
- Z korka robi się spławiki i rękojeści do wędek.
- W przemyśle rolniczym i motoryzacyjnym korek jest wykorzystywany do produkcji uszczelek i płyt stosowanych w uszczelnieniach podzespołów mechanicznych.
- Przemysł potrzebuje płyty korkowe, granulat korkowy, przekładki korkowe oraz półfabrykaty korkowe.
Z korka w Portugalii można zrobić wszystko…
Zwiedzając Portugalię w sklepach turystycznych natkniemy się na rozmaite rzeczy z korka. Sklepy z rzeczami wyprodukowanymi z korka spotkamy, jak Portugalia długa i szeroka. Wybór w nich jest ogromny i to nie tylko pamiątek z korka.
Bardzo ważna jest tutaj tkanina korkowa, z której rzeczy te często powstają. Co to jest tkanina korkowa? Cienkie płaty korka są podklejane trwalszym materiałem, dzięki czemu powstałe połączenie jest miękkie, wodoodporne, trwalsze i świetnie nadaje się do tworzenia różnorakich akcesoriów z korka. Może być ono koloru naturalnego lub barwione na rozmaite kolory i pokrywane wzorami.
W portugalskich sklepach znajdziemy na przykład wykonane z korka torebki, portfele, portmonetki, etui na okulary, buty, sandały, krawaty, muszki, parasole, pudełeczka na drobiazgi, paski do spodni, torby, walizki, wachlarze. Na stronie Fabryki Korka możecie poznać pełne bogactwo wyrobów z korka: www.fabrykakorka.pl.
Do tego dochodzi szereg pamiątek turystycznych z korka. Na przykład magnesy, podstawki pod gorące rzeczy, korkowe zakładki do książek, przypinki, figurki z korka, kartki pocztowe. Do wyboru do koloru, a warto pamiętać, że pamiątka wykonana z korka będzie na pewno ciekawym i fajnym prezentem z naszych portugalskich wakacji.
Korek – ciekawostki
Temat korka w Portugalii to ciekawy temat. Do informacji, które opisaliśmy powyżej warto dodać jeszcze kilka ciekawostek o korku:
-
Jak podaje Księga Rekordów Guinessa największe i najbardziej produktywne drzewo korkowe znajduje się w Portugalii, w małej wiosce Águas de Moura. Jest to dąb korkowy o nazwie „Sobreiro Monumental„. Został on posadzony w 1783/84 roku. Ma ponad 16,2 metrów wysokości i 4,5 metra średnicy. Nazywane czasami jest „Gwiżdżący Dąb Korkowy” ze względu na ptaki mieszkające w jego gałęziach. W 2018 roku wygrało ono plebiscyt Europejskiego Drzewa Roku, a ponad 40 lat wcześniej zostało uznane przez Portugalię za zabytek narodowy.
-
W ostatnich latach o ponad 130 tysięcy hektarów w Portugalii i Hiszpania wzrosła powierzchnia lasów korkowych.
-
Największa mozaika na świecie wykonana z korka powstała z ponad 400 000 korków do wina. Mozaika przedstawia obrazy związane z historią Portugalii, a znajdziemy ją w portugalskim miasteczku Ponte de Sor.
-
Na świecie jest ok. 2 200 000 hektarów lasu korkowego, z tego 32,4% w Portugalii i 22,4% w Hiszpanii. Roczna produkcja korka na świecie wynosi ok. 300 000 ton, w tym 52,5% pochodzi z Portugalii, 29,5% z Hiszpanii, a 5,5% z Włoch.
-
Zmorą miłośników wina może być choroba korkowa wina. Jest to wada wina, która powstaje przez mikroorganizmy bytujące na korku. Wino z chorobą korkową może mieć nieprzyjemny smak i zapach. Szacuje się, że 2–7% korkowanych win posiada niestety chorobę korkową wina.
Zwiedzanie Portugalii trasą korka
Osoby planujące zwiedzanie Portugalii i zainteresowane tematyką korką, osoby, które chcą lepiej poznać przemysł związany z korkiem, zachęcam do zwiedzania Portugalii trasą korka i wszystkiego, co z nim związane. Jak można zatem zaplanować zwiedzanie Portugalii z uwzględnię różnych aspektów portugalskiego korka?
Poniżej przedstawiam kilka propozycji (hotele inspirowane designem korka, fabryki korka w Portugalii, które można zwiedzać, lasy i plantacje korka oraz wycieczki tematyczne) na zwiedzanie Portugalii. Opcje te są szczególnie polecane dla osób, które wybierają się w region Alentejo i Algarve, gdyż to właśnie tam jest zlokalizowanych najwięcej miejsc związanych z infrastrukturą korkową w Portugalii.
Polecane hotele i gospodarstwa agroturystyczne w Portugalii związane z korkiem
Planując nocleg w Portugalii można zarezerwować nocleg w hotelach i gospodarstwach agroturystycznych, które są powiązane z korkiem lub bardzo silnie inspirowane przemysłem / designem związanym z korkiem. Oto najpopularniejsze tego typu obiekty noclegowe w Portugalii:
- ECORKHOTEL Evora – to wyjątkowy hotel czterogwiazdkowy, którego design jest inspirowany korkiem. Hotel ten jest pierwszym w Portugalii certyfikowanym hotelem ekologicznym. Adres: Quinta da Deserta e Malina, 7000-804 Évora, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
- Herdade da Calada – to czterogwiazdkowy hotel położony w pobliżu lasu korkowego, winnicy i gaju oliwnego. Oferuje wygodne i przestronne pogody, a wszystko jest utrzymane w tradycyjnej architekturze Alentejo. Adres: Estrada Évora – Estremoz Km 12, 7005 -837 Azaruja, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
- Quinta Do Cano – pensjonat oferuje apartament rodzinny typu suite z 2 sypialniami, pokój dwuosobowy, pokój jednoosobowy z łazienką z prysznicem oraz wspólną część wypoczynkową z bezpłatną kawą oraz herbatą i biblioteką. Na terenie obiektu o powierzchni 7 hektarów znajduje się basen, ogród warzywny, ogród ozdobny oraz gaj z drzewami oliwnymi oraz korkowymi. Adres: Estrada de Arraiolos, 7000-173 Évora, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
- Quinta Alada – ciekawy ośrodek oferujący noclegi w specjalnych domkach. Wszystko utrzymane w ekologicznym stylu i otoczeniu lasu korkowego. Adres: Courela da Cegonha, Gralheira Courela da Cegonha, Gralheira, 7050-644 Montemor-o-Novo, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
- Reserva Alecrim EcoSuite & Glamping – trochę futurystyczny obiekt położony nad jeziorem, który oferuje dobrze urządzone domki, których wystrój jest bardzo silnie inspirowany korkiem. W otoczeniu wiele drzew korkowych i otwartych przestrzeni Alentejo. Adres: Santa Cruz, Santiago do Cacém, 7540-051 Santiago do Cacém, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
- L’AND Vineyards – wielokrotnie nagradzany obiekt L’AND Vineyards położony jest pośród winnic. Hotel oferuje wspaniałą architekturą i zakwaterowanie… z otwartymi sufitami, dzięki czemu goście mają niepowtarzalną okazję spania pod gwiazdami. Adres: Herdade Das Valadas, Estrada Nacional 4, 7050-031 Montemor-o-Novo, Portugalia | Sprawdź dostępność, cenę i zdjęcia tego hotelu >>>.
Sprawdź ceny, dostępność i aktualne promocje na noclegi w regionie Alentejo, gdzie jest najwięcej lasów korkowych w Portugalii:
Booking.comFabryki korka w Portugalii, które można zwiedzać
Niektóre fabryki korka w Portugalii można zwiedzać, co pozwala nam lepiej poznać proces obróbki i przygotowania tego niezwykłego materiału. Jakie fabryki korka w Portugalii można zwiedzać i gdzie one są? Jedną z najpopularniejszych fabryk jest Novacortiça – Indústria Corticeira | Cork Factory Tour obok miasteczka São Brás de Alportel. W tym samym miasteczku znajduje się również Eco-Fábrica de Cortiça | Francisco Carrusca (www.eco-corkfactory.com). W Evorze znajduje się Cortiçarte – Art in Cork Lda. (www.corticarte.pt).
Każdorazowo przed wizytę polecam skontaktować się z danym miejscem, by potwierdzić godziny otwarcia i dostępność zwiedzania. Jeśli znacie jakieś inne fabryki korka, które można zwiedzać, to dajcie znać w komentarzach pod tekstem.
Wycieczki i trekking śladami korka w Portugalii
Niektóre firmy w Alentejo wyspecjalizowały się w wycieczkach tematycznych związanych z korkiem. Podczas tych wycieczek można dowiedzieć się więcej o portugalskim korku – jego hodowli, przeróbstwie i ogólnie przemyśle, który wyrósł obok korka oraz o tym, jak korek oddziałowuje na życie lokalnych społeczności. Popularną firmą, która organizuje tego typu wycieczki jest np. Herdade da Maroteira – www.corktrekking.com, która organizuje różnego typu wycieczki (np. zwiedzanie lasów korkowych, piknik wśród drzew korkowych, przejeżdżki jeepami i wycieczki do fabryk korka).
Partnerem tego tekstu jest firma Fabryka Korka zajmująca się importem do Polski oryginalnych produktów z korka i rękodzieła z Portugalii.
Zapraszam do sprawdzenie na www.fabrykakorka.pl niezwykłego asorytymentu Fabryki Korka osoby zainteresowane produktami z korka.
Fabryka Korka przygotowała specjalną promocję dla Czytelników InfoLizbona.pl. Z kodem „infolizbona” podanym w podsumowaniu zamówienia wszyscy nasi Czytelnicy otrzymają jednorazowy rabat na cały asortyment Fabryki Korka w wysokości aż 15%!
Mam nadzieję, że przygotowany tekst okazał się pomocny dla Ciebie w planowaniu zwiedzania Portugalii. Wraz z całym zespołem InfoLizbona.pl, którzy tworzą pasjonaci i znawcy Portugalii, dokładamy ogromnych starań, by przygotowana strona była pomocna dla wszystkich wybierających się do Portugalii.
Jeśli jesteś zainteresowany zwiedzaniem Lizbony z nami lub skorzystaniem z naszych wycieczek po Lizbonie (i nie tylko) w języku polskim, to zapraszamy do kontaktu. Czy warto? Przeczytaj o tym w opiniach osób, które już z nami zwiedzały Lizbonę >>>.
Daj nam znać, kiedy będziesz w Lizbonie i co Cię interesuje – postaramy Ci się pomóc, by Twój pobyt w portugalskiej stolicy był na pewno udany!
Powiązane artykuły:
-
Portugalia do zjedzenia, czyli portugalskie potrawy po polsku
-
Zwiedzanie Lizbony
-
Niezwykły polsko – portugalski duet: Ola Jas i Joao de Sousa
-
Polecane i sprawdzone noclegi w Cascais, czyli gdzie spać nad oceanem?
-
Filmy o Lizbonie, w Lizbonie, z Lizboną – koniecznie zobacz przed lub po podróży do Lizbony [Wideo]
-
Co warto zobaczyć i zrobić, by poznać Lizbonę? Poradnik bardzo lokalny i praktyczny
