Boże Narodzenie w Portugalii to jedno z ważniejszych świąt w czasie roku, a na pewno jedno z najważniejszych świąt w życiu rodziny portugalskiej. Jak zatem obchodzi się Boże Narodzenie nie tylko w Lizbonie, ale i całej Portugalii? Co się wtedy je, jakie dania goszczą na portugalskim stole wigilijnymi oraz kto przynosi prezenty? Zapraszamy do naszego małego przewodnika, który pokazuje, jak wyglądają święta Bożego Narodzenia w Portugalii oraz co ważne i ciekawe – czym się różnią od polskich świąt, bo o ile na pierwszy rzut oka obydwa kraje obchodzą te święta podobnie, o tyle diabeł tkwi w szczegółach.
style="text-align: justify;">Może to zabrzmieć dziwnie, ale polecamy wszystkim choć raz spróbować Bożego Narodzenie w wydaniu portugalskim. Nie ma w nim żadnego patosu, ani nadęcia, a za to jest dużo tradycji i nazw, które jeśli przetłumaczymy sobie na język polski, to mogą nam się wydawać dziwne, a czasami wręcz śmieszne. Jeśli jesteśmy przyzwyczajeni do świątecznego jedzenia i jego różnorodności, to Portugalia w tym temacie może nas trochę zasmucić, aczkolwiek fani słodyczy i deserów w tym kraju poczują się, jak w raju. Chcecie dowiedzieć się, jakie jest portugalskie Boże Narodzenie? Zapraszamy do świątecznej lektury!
Pogoda i czas świąt Bożego Narodzenie w Portugalii
Im dalej na południe Portugalii, tym pogoda coraz lepsza i często bardziej słoneczna z wyższymi temperaturami. Zatem na południu Portugalii, w Algarve i generalnie na większości terytorium tego kraju zapomnijmy o białych świętach ze śniegiem. W Lizbonie na Boże Narodzenie synoptycy przewidują temperaturę 11C, a na Algarve ponad 14C. Dlaczego o tym piszemy? Gdyż przed pierwszymi świętami w Portugalii nigdy nie spodziewaliśmy się, że śnieg i mróz mogą mieć tak duże znaczenie dla klimatu świąt bożonarodzeniowych. W Portugalii troszkę ten klimat się zatraca – choć dla Portugalczyków nie jest to nic dziwnego i nie czują się z tego powodu w żaden sposób poszkodowani. A z drugiej strony przyjemnie jest wychodzić do sklepu po ostatnie świąteczne zakupy tylko w koszulce. Są oczywiście choinki, światełka, bombki i cała masa przeróżnych świątecznych ozdób, jednak śnieg, który je zdobi w zdecydowanej mierze jest tylko sztuczny.
Dodatkowo święta w Portugalii to tylko 24 grudnia (Wigilia) oraz 25 grudnia. 26 grudnia to już normalny dzień pracujący, o ile w Polsce jeszcze wtedy większość cieszy się dniem wolnym. Nie ma zatem dużo czasu na odpoczynek, jednak te dwa świąteczne dni są przepełnione wieloma dobrymi i ciekawymi rzeczami (mowa tutaj nie tylko o kuchni portugalskiej), dzięki czemu czas mija wtedy trochę bardziej powoli.
Portugalskie zwyczaje bożonarodzenieowe – szopki bożonarodzeniowe
W niektórych regionach kraju (szczególnie na północy) bardzo żywy i cały czas kultywowany jest zwyczaj przygotowywania szopek bożonarodzeniowych. Kiedyś takie szopki przygotowywano w każdej rodzinie, a różniły się one w zależności od regionu Portugalii, jednak z biegiem czasu tradycja ta nie jest już kultywowana we wszystkich domach. Szopka bożonarodzeniowa po portugalsku to presépio, a nad jej przygotowaniem pracują zazwyczaj całe rodziny. Jak nakazuje tradycja, aż do pasterki miejsce w szopce przeznaczone dla Dzieciątka Jezus pozostawia się puste, a Jego figurka wkłada się tam dopiero po północy, 25 grudnia. Ciekawy jest zwyczaj tworzenia szopek bożonarodzeniowych w Algarve, gdzie konstrukcja jest dość skromna, a zwęża się ona do góry schodkami, na szczycie których znajduje się Dzieciątko Jezus. Stopnie takiej szopki są przykrywane serwetami, na których ustawiane są kwiaty oraz sadzonki zbóż, które wyrastają z ziaren posianych już od 8 grudnia. Pielęgnuje się takie sadzonki, aż do Święta Trzech Króli, kiedy to przesadza się je w inne miejsce, życząc sobie udanych zbiorów w nadchodzącym roku. Sadzonki takie moża również podarować bliskim lub znajomym.
Choinka portugalska – Árvore de Natal
Bożonarodzeniowe drzewko, to po portugalsku Árvore de Natal, Jest to najczęściej sosna, w ostatnich czasach coraz częściej zastępowana przez sztuczne drzewka, którą ubiera się całą rodziną. Znaleźć na niej można suszone owoce, bombki, kolorowe łańcuchy, dzwonki, gwiazdy, puszyste girlandy oraz kolorowe światełka. Czasami obok choinki ustawiane są kieliszki do wina, patery z owocami i słodkościami. W tym temacie nie ma zbyt wielkich różnic między Polską, a Portugalią – choinki w obydwóch krajach wyglądają bardzo podobnie.
Portugalska Wigilia
Podobnie, jak w Polsce, również w Portugalii Wigilia 24 grudnia jest dniem pracującym, a sklepy i różne punkty usługowe są otwarte najczęściej do godzin popołudniowych. Tego dnia jednak każdy czeka na najważniejszy posiłek tego dnia – kolację wigilijną. Jada się ją najczęściej po zachodzie słońca, a w niektórych domach przyjęło się, podobnie, jak w Polsce, wyczekiwanie na pierwszą gwiazdkę. Świąteczna kolacja to po portugalsku consoada i bez wątpienia jest to najważniejszy posiłek całych świąt Bożego Narodzenia w Portugalii.
O tym, co pojawia się na wigilijnym stole w Portugalii można przeczytać akapit niżej, jednak teraz zostanie opisane, czym się różni kolacja wigilijna w Portugalii od kolacji wigilijnej w Polsce. W Portugalii nie znajdziemy przy odświętnie nakrytym stole pustego miejsca dla nieznajomego, po prostu nie ma tutaj takiej tradycji. Podobnie Portugalczycy nie znają zwyczaju dzielenia się opłatkiem wigilijnym, siana pod obrusem lub łuski karpia w portfelu na szczęście. Na próżno również szukać 12 symbolicznych potraw i zwyczaju, że każdej z nich trzeba spróbować. Portugalska wigilia też jednak jest silnie związana z tradycjami chrześcijańskimi oraz narodowymi, które przejawią się w tym kraju przede wszystkim w postaci dań wigilijnych oraz zwyczaju wspólnego biesiadowania przy świątecznym stole w gronie najbliższych i rodziny do późnych godzin nocnych.
Portugalskie dania wigilijne i bożonarodzeniowe
Mimo, że Portugalczycy jedzą dorsza, czyli bacalhau, przez cały rok, to również i dorsz jest potrawą, która obowiązkowo musi się pojawić na wigilijnym stole w Portugalii. W Wigiliję na stole króluje tzw. dorsz wigilijny, czyli bacalhau de consoada, który jest przyrządzany według specjalnej receptury. Jest on podawany z gotowanymi, czasami pieczonymi ziemniakami oraz liściami kapusty galicyjskiej (couve galega), a to wszystko jest polewane oliwą, octem winnym oraz doprawiane dużą ilością posiekanego czosnku. Jest to potrawa prosta, ale wbrew pozorom bardzo smaczna i sycąca. Często jeszcze przed tym jest podawna ośmiornica, jako przystawka, bardzo często w formie sałatki.
Po daniu głównym w postaci dorsza czas na deser. Jest to prawdziwy raj dla smakoszy słodkości, jak zresztą generalnie cała Portugalii. Na stole wigilijnym znajdziemy różnego rodzaju desery – na przykład grzanki smażone z cukrem i cynamonem (rabanadas), pudding ryżowy posypany cynamonem (arroz doce) lub pączki o posmaku pomarańczy (filhoses). Do tego najczęściej pije się grzane wino z miodem i cynamonem. W niektórych portugalskich domach już w Wigilię, w innym dopiero w 25 grudnia na stole bezapelacyjnie rządzi słynne Bolo Rei, czyli ciasto królewski – typowy, świąteczny, portugalski wypiek. Jest to drożdżowy wypiek w kształcie okręgu, bogato zdobiony kandyzowanymi owocami i orzechami. Z jego powstaniem wiąże się ciekawa legenda, która opowiada, tłumacząc pochodzenie nazwy ciasta, w ten sposób, że trzej królowi, którzy wędrowali za gwiazdą betlejemską do Betlejem, mieli się spierać, o to, kto z nich powinien ,jako pierwszy wręczyć podarunek nowonarodzonemu Dzieciątku. Rozwiązanie znaleźć miał napotkany w drodze piekarz, który przygotował ciasto z ukrytym wewnątrz ziarnem bobu. W czyim kawałku miało się ono znaleźć, ten będzie pierwszym, który się podaruje swój prezent Jezusowi. Dawniej w środku ciasta można było znaleźć mały przedmio, co miało oznaczać szczęście w Nowym Roku, a gdy ktoś znalazł nasiono bobu, ten musiał kupić ciasto w przyszłym roku. Tradycja ta jednak, ze względów bezpieczeństwa, nie jest już praktykowana.
To jednak nie wszystko, co ma do zaoferowania portugalska kuchnia bożonarodzeniowa. Kolejnego dnia, tj. 25 grudnia, tradycją jest, że ten dzień spędza się na spotkaniach w gronie rodziny i przyjaciół, których zaprasza się na uroczysty obiad, podczas którego podawane jest danie o nazwie “stare ubrania”, czyli po portugalsku roupa velha. Składa się ono z resztek pozostałych po wigilijnym dorszu, gotowanych ziemniaków i kapusty galicyjskiej, a wszystko to jeszcze raz podgrzane z oliwą i czosnkiem. Dodatkowo na stole gości nadziewany indyk lub kurczak, a czasami jagnięcina. Po obiedzie oczywiście czas na deser z całą mnogością ciast, ciasteczek, musów oraz suszonych owoców.
Pasterka po portugalsku
Pasterka w Portugalii nazwa się “mszą koguta” – Missa do Galo, a jej nazwa związana jest z legendą, która mówi, że jeden jedyny raz kogut zapiał dokładnie o północy, a było to w noc przyjścia na świat Jezusa. Jest to związane również z przesądem, że to właśnie pianie koguta oznajmia koniec nocy, a początek dnia, czyli dzień Bożego Narodzenia.
Dawanie prezentów w Portugalii
Prezenty dzieci znajdują pod choinką lub w skarpetach zawieszonych nad kominiem po przyjściu z pasterki lub kolejnego dnia. Daje się najczęściej drobne upominki, bez patosu i przesady, aczkolwiek ta tradycja powoli się już zmienia w portugalskich domach. Czasami też można spotkać się ze zwyczajem, że 24 grudnia należy zostawić swój but pod choinką, by kolejnego poranka znaleźć w nim prezent. Prezenty przynosi w Portugalii Święty Mikołaj, czyli Pai Natal, któremu pomaga Dzieciątko Jezus.
A na zakończenie tego postu portal InfoLizbona.pl – praktyczny przewodnik po Lizbonie i Portugalii życzy wszystkim Czytelnikom zdrowych, radosnych i spokojnych świąt Bożego Narodzenia oraz wszystkiego dobrego! A pod choinką znalezienia biletu do spełnienia wszystkich swoich marzeń (mamy nadzieję, że część z nich będzie związana z Portugalią!). Dziękujemy Wam, że jesteście z nami, że nas czytacie, komentujecie i wspólnie za każdym razem zakochujemy się w Portugalii! Wesołych świąt Drodzy, czyli po portugalsku Feliz Natal lub Boas Festas!
3 komentarze. Przeczytaj je poniżej lub dodaj kolejny
Krzysztof Kuznowicz napisał/a:
Mieszkam w tej Portugalii i musze przyznać, że kuchnia w tym kraju jest nudna jak flaki z olejem. Portugalczycy przez cały rok wpierdzielają dorsza z ziemniakami, czosnkiem polanym toną oliwy, aby raz w roku poczuć świąteczną atmosferę wigilijną i jeszcze raz zeżreć tego samego dorsza. Poza winem, owocami morza i bogactwem ryb innych niż ten pyszny nudny dorsz, to ta Portugalia jest bardzo uboga. My mamy mega grubą ksiażkę kuchni polskiej z przeróżnymi przepisami. Oni mają mega grubą książkę o przyrzadzaniu dorsza na tysiace sposobów. 😉
Gdziekolwiek idziesz do baru na piwo to masz do wyboru tylko Sagres o smaku moczu i nieco droższą Boheme, która gęstością (rozrzedzeniem) niczym nie różni się od tego pierwszego. Mimo wszystko polecam ten kraj. Przede wszystkim szczera życzliwość tych ludzi, której brakuje Polakom 🙂
http://bezbrzeznemysli.blogspo napisał/a:
Z pewnością Boże Narodzenie w Portugalii jest urocze! Może kiedyś uda mi się spędzić święta w takiej wspaniałej portugalskiej oprawie.
Krzysztof Gierak napisał/a:
Polecam i zapraszam! Wszystkiego dobrego w nowym roku!:)